De ziekzoekrobot rijdt alweer drie seizoenen op de Nederlandse bollenvelden. Met Nieuw-Zeeland erbij staat de teller op vijf seizoenen ervaring. Hoe presteert de selector in tulp en gaat deze in de toekomst meer herkennen en vooral ook kunnen? Wat als glyfosaat wegvalt? Belangrijke vragen, maar de bottom line blijft; alle ballen op detectie en behandeling van virus.
Bij Smit Constructie in Winkel, de bouwer van de ziekzoekrobot, is het druk. Alle ziekzoekrobots, inmiddels 43 machines, komen terug voor service en onderhoud. Eén monteur is er ongeveer een week zoet mee. „De allernieuwste updates van de software komen erin en de behandelkop wordt weer verbeterd”, aldus eigenaar Mark Smit.
Ondertussen maken ze samen met H2L ook nog 30 nieuwe machines. Komend voorjaar rijden er dus 73 robots. Veertig bedrijven werken er dan mee, tien meer dan dit jaar. Volgens Smit is de machine bij 30 ha rendabel. De nieuwe kopers zitten nog dik boven die 30 ha tulpen.
In april bleken er toch behoorlijk wat punten te zijn die bij de selector aandacht vragen. Zo was de detectie van TBV bij sommige cultivars onvoldoende, zegt Smit. Rob van der Meer van Triflor, één van de gebruikers van het eerste uur, herkent dit bij zijn vier machines. Hij had grote stappen voorwaarts verwacht in het herkennen van virusbeelden ten opzichte van het jaar ervoor. „Dat viel me eerlijk gezegd wat tegen.” Hij voegt eraan toe dat het natte weer ook parten speelde want door het rommeligere blad herkent de machine het virus minder. Ook kwam hij achter wat andere pijnpuntjes. Zo moesten er motoren in met meer vermogen. „Ze liepen vast op de Flevolandse klei.”
Verbetering in Nieuw-Zeeland
Na het ziekzoekseizoen is er gewerkt aan een betere virusherkenning van een aantal belangrijke, grote cultivars. Een tiental zegt Smit. De focus lag op de ‘twijfelgevallen’ en ook werd weer geschaafd aan de behandelkop. De verbeterde machines, in totaal zes, werden in het najaar in Nieuw-Zeeland bij Horizon Flowers en Triflor ingezet. Twee mensen van H2L Robotics keken ter plekke mee. „Het slagingspercentage is behoorlijk verbeterd en we verwachten dat het daarom bij alle andere cultivars ook beter gaat”, zegt Smit nu. Hij durft geen getal aan het slagingspercentage te hangen omdat dit van veel factoren afhangt. Wel durft hij te zeggen dat de machine het net zo goed ziet als een goede selecteur. „Misschien wel beter.” Wel wordt er nog hard gewerkt aan het probleem dat ook de verbeterde machines in Nieuw-Zeeland nog vertoonde. Soms wordt de goede plant gedruppeld wanneer een goede en een virusplant dicht tegen elkaar aanstaan. De extra camera op de behandelkop wordt er nu op getraind dat die ook het virus herkent. Want nu de herkenning verbeterd is, is het probleem van de verkeerde pakken meer zichtbaar.
Van der Meer is, terugkijkend op het Nieuw-Zeelandse seizoen, inderdaad meer tevreden, met name over bepaalde cultivars die in Nederland ’wat minder gingen’. Triflors beste selecteur beoordeelde na het rooiseizoen in Nederland dagen achtereen beelden en gaf aan wat een virus is en wat niet. H2L verwerkte die meteen in de modellen. „Het is simpel. De selectierobot is zo sterk als het model waarmee hij werkt.” De machine herkent de virustulpen nu meer en behandelt ze ook meer. De kweker schat in dat de robots in de buurt komen van 70 procent TBV-herkenning. Dat percentage kan nog omhoog wanneer er meer aandacht komt voor het goed beoordelen van de beelden die in de database zijn gekomen na elk selectieseizoen. Van der Meer vindt overigens dat herkenning van virus aanleren per cultivar niet per se noodzakelijk is. „Als je alle beelden op een hoop gooit, kom je tot het beste resultaat”, is de ervaring van Triflor.
Extra camera op behandelkop
De voorgaande jaren zag hij wel eens dat de machine virusplanten wel herkende, maar deze mistte met spuiten. Hij ziet echter dat het percentage niet behandelde herkende virusplanten nu significant is verbeterd. Dit komt doordat er dit voorjaar een extra camera op de behandelkop is gezet. „Hij raakt nu 80 procent van de herkende planten.” Dit laatste is een belangrijk winstpunt. Want als de robot een tweede of derde keer over het gewas rijdt, hoeft deze de al gespoten tulpen niet nog een keer te doen. In Nieuw-Zeeland heeft Triflor dit al uitgeprobeerd en komend voorjaar gaat ze dat verder testen. Van der Meer is content met die vooruitgang. „Voorheen was het nog ’better safe than sorry’. Hiermee gaan we Roundup besparen.” In het begin was het ook nog zo dat jonge planten als virus werden gemarkeerd en de machine daar de tweede en de derde keer ook een druppel gaf. Van der Meer: „Dat zat verkeerd in de database, maar zijn we vanaf. Maar dan moet je wel zo’n beetje opnieuw beginnen met je data.”
Looppad
Van het begin af aan leeft bij kwekers de vraag wat de robot nog meer kan gaan doen. Ook de zes kwekers van het eerste uur (Wit Flowerbulbs, Smak, Apeldoorn Bloembollen, Triflor, Germaco en Borst Bloembollen) hebben daar afgelopen najaar in een bijeenkomst met Smit Constructie en H2L Robotics over gesproken. Vooralsnog blijft de focus voor hen op TBV liggen, zegt Smit resoluut. „We hebben wel gekeken wat het looppad zou moeten zijn. Op één tulpenselectie, dan TVX, dan de hyacinten en daarna eventueel kijken naar vuilbestrijding. Aan die laatste twee wordt gewerkt als er voldoende tijd vrijgemaakt kan worden naast TBV. Virus detecteren is ontzettend moeilijk. Daar gaat echt alle tijd en energie in zitten.” TVX moet inderdaad het volgende project worden, meent Van der Meer. Sommige kwekers hebben al een paar seizoenen TVX-beelden gemaakt en experimenteerden al met het markeren van de tulpen. Ook Triflor deed dat. „Virusherkenning is daar niet het probleem, grootste uitdaging is vanwege de bladmassa de juiste plant te markeren.” Smit geeft aan dat zij TVX samen met H2L het komend seizoen gaan testen. De afgelopen jaren hebben ze wel TVX-beelden verzameld maar nog niet veel mee gedaan. „We verwachten wel dat dit redelijk zal gaan.”
Is er ook gesproken over wat te doen als glyfosaat wegvalt? Natuurlijk kwam het ter sprake, maar het is niet iets waar de kwekers zich heel druk om maken, aldus Smit en ook de toekomst van de machine staat er niet mee op het spel. Ze gaan ervan uit dat het er nog tien jaar is. Natuurlijk houden we wel de oren en ogen open voor eventuele alternatieven, vult Van der Meer aan. De club kwekers keek in het begin van de ontwikkeling al naar meer duurzame manieren van tulpenselectie, zoals afbranden of laseren, maar datwerd ‘m niet. De bol sterft daarbij namelijk niet af in de grond. „Eruit scheppen is ook geen optie, want driekwart wordt in netten geteeld. Aanstippen met iets waardoor de bol afsterft, blijft de beste manier.”
Boost efficiëntie bij koel weer
Tot nu toe heeft Triflor aan vier machines genoeg. De kwekerij gebruikt ze alleen op partijen groter dan honderd roe. Afhankelijk van het virus en het weer doet de machine 1,5 hectare per dag. Ligt het virus boven 1,5 procent, dan gaat hij langzamer en gaat er bij Van der Meer een derde van de snelheid af. Het grote voordeel is dat de robots bij hele grote partijen ook ‘s nachts worden ingezet en ze altijd constant werk leveren. Triflor heeft voldoende vertrouwen in de robot dat niemand er nog bijloopt om mee ziek te zoeken. Eén medewerker houdt bij Triflor de twee robots in de gaten en stelt ze in. „Ten opzichte van met mensen ziekzoeken, is het dus een heel stuk efficiënter geworden.” Dat krijgt nog een boost bij koel weer. Doordat het voorjaar in Nederland twee jaren op rij vrij koel was, werkte Triflor in het seizoen zo’n zes weken met de selectierobots. „De bladsoorten hebben we twee keer met de selectors gedaan. Omdat we tijd over hielden, pakten we soms ook cultivars mee die het virus op het blad en op de bloem laten zien.”
Meer meningen
Iedereen is het er wel over eens dat de selector nog lang niet uitontwikkeld is op het gebied van TBV. Van der Meer vindt snelheid behouden een must. „Het TBV-virus is een groot probleem en de bestrijding ervan wordt lastiger. We moeten er als sector alles aan doen om deze ziekzoekrobot te laten slagen.” Dat steeds meer kwekers de robots inzetten helpt daarbij. Hierdoor krijg je veel meer data, maar eveneens meer meningen over wat nu wel en geen virus is. „Dat is best een lastig punt”, vindt Van der Meer. De vraag is hoe H2L daarmee omgaat, zij maken de nieuwe modellen en die worden na een praktijktest op afstand in de robots gezet.
Hij snapt dat er na het afgelopen seizoen wat scepsis is, maar Keulen en Aken zijn ook niet in één dag gebouwd. Hij noemt als voorbeeld de bosmachine Furora. Daar ging ook wel een paar jaar overheen. „En kijk wat er nu draait.” Nog twee seizoenen en dan staat de robot er helemaal, verwacht hij. Bovendien heeft robotisering niet alleen de toekomst, maar moét het ook. Dure arbeid doet mechaniseren. „Als je kijkt hoeveel duurder arbeid is geworden dan toen we 4 tot 5 jaar geleden met de selector begonnen, dan is de investering steeds sneller aan de orde.” Niet alleen vanwege dure arbeid. „Als je hoort hoeveel handen ze tekortkomen voor bedden in de zorg, dan moeten we als kwekers niet de illusie hebben dat ze wel tussen de tulpen komen lopen.”
De selectors zijn te koop met een benzine- of dieselmotor met 7,5 kW vermogen. Ook een geluidsarme benzinemotor is mogelijk met 5,5 kW. De eerste twee machines van Triflor hadden benzinemotoren van 5,5 kW, nu heeft de kwekerij vier benzine-machines van 7,5 kW. De diesels maken volgens Van der Meer te veel herrie. „Ze rijden ook ’s nachts langs huizen en dan moeten ze natuurlijk geen overlast geven.” De meeste kwekers kiezen voor diesel vanwege het gemak en de prijs van diesel. Smit keek naar elektrische aandrijving en het gebruik van accu’s, maar verwacht niet dat zo’n machine er snel komt. „Accu’s maakt het kwetsbaarder en men wil wel 24/7 kunnen draaien.” Ook verkende hij een waterstofmotor, maar ook dat verwacht Smit de aankomende jaren niet. Aanleiding was onder andere de demomachine van 2,25 m spoorbreedte die dit voorjaar bij Dogterom en Vidofleur draaide. De proeven daar liepen echter nog niet zo goed dat zij al een machine aanschaffen. „Er moet nog veel gebeuren om de Selector225 goed te laten functioneren. Er komt een nieuw demo-jaar bij Kolken & Zn in Dirkshorn. Een stuk dichterbij, dat maakt het gemakkelijker zaken te begeleiden en te ondersteunen.”
Beurs
Op de mechanisatiebeurs staan in de stand verschillende fustreinigers en een Selector180. Samen met H2L vestigt Smit Constructie de aandacht op de mogelijkheden van TVX-selectie op het blad, ook kijken ze vooruit naar de mogelijkheden van bloemselectie van tulpen waarvoor Smit twee verhoogde demo-machines heeft gebouwd. Deze robots kunnen maximaal 30 tot 90 cm worden verhoogd en daarmee op 60, 70, 80 en 90 cm vrije doorgang worden gesteld. Aankomend seizoen wordt gekeken of deze verhoogde machines ook in andere teelten kunnen worden ingezet. In hyacint heeft de selector180 in 2022 en afgelopen voorjaar ook in bepaalde soorten gereden en beelden gemaakt. Smit verwacht hierdoor niet per se meer machines te verkopen. „Maar tulpenkwekers die hyacinten hebben, kunnen de machine dan ook daar inzetten.”
Bezoek ook de Kenniskas op de Mechanisatietentoonstelling van 9 t/m 11 januari in Vijfhuizen
