De laatste weken spreek ik veel tuinbouwondernemers die hun zorgen uiten over de toekomst van de sector. Terechte zorgen wat mij betreft, zeker wanneer je het projecteert op het aantal bedrijven dat de afgelopen weken aangekondigde om te stoppen. Niet alleen productiebedrijven in de sier- en groenteteelt, maar ook ketenbedrijven en toeleveranciers maken die keuze. Daarmee staat de Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen onder grote druk en mede vooraan in de (tegen)wind.
We zullen de komende twee jaar een ander tuinbouwlandschap zien. Een landschap dat zowel als werkgever, in toegevoegde waarde, en in concurrentiepositie gaat inboeten. Het lijkt waarschijnlijk dat de sector daarna meerdere jaren nodig heeft om weer op niveau te komen, maar dat is ook sterk afhankelijk van de politiek op het Europese continent. De spreiding hoe bedrijven door de energiecrisis worden geraakt is echter zeer groot. Dit blijkt uit onze eigen analyse alsook de enquête van Glastuinbouw Nederland en Plantum.
Een andere vraag die mij in dit verlengde gesteld wordt: ”Wordt de sector wel gezien en gehoord?” Ik begrijp deze vragen, zeker vanuit een ondernemer met grijze haren doordat diens energiestrategie binnen twaalf maanden volledig op de kop is gegooid en die zorgen heeft over de betaalbaarheid van dit alles. Sinds oktober 2021 zijn er veel gesprekken geweest met de ministeries in Den Haag. Ik mocht hier meerdere keren getuige van zijn. Ja, daar is het verhaal zeker gehoord en ontvangen. Echter, ik heb in veel van deze gesprekken vaak de quote gehoord, “we willen wel, maar we kunnen niet”. Dat is precies waar de schoen wringt. De coronasteun van het vorige kabinet heeft fors in de staatskas ingegrepen. Nu is de staatskas niet armlastig, maar is wel een nieuwe realiteit ontstaan dat extra budget ruimte voor het bedrijfsleven politiek zeer moeilijk ligt. Het credo is: overheidssteun doen we niet meer zomaar.
Niet alleen de glastuinbouw loopt hier tegenaan. Ook de veehouderij rondom stikstof en de industrie en de zorgsector met de hoge energieprijzen. Allemaal dezelfde dichte deur zoals de VNO-NCW voorzitster in een van de gesprekken aangaf.
Toch krijg ik de indruk (opnieuw) dat er beweging ontstaat in het Haagse toen ik donderdagavond het acht uur journaal zat te kijken. De eerste contouren van een ’MKB-regeling’ zijn publiek gemaakt. Mede dankzij de inzet van vele partijen zoals jullie sectorvertegenwoordigers. Is het robuust genoeg om de verwachte krimp van de glastuinbouw te voorkomen? Nee, ik denk helaas van niet gezien het gemaximaliseerde bedrag van €160.000 per bedrijf. Dit is een zeer beperkte rem op de versnelde marktregulering welke de sterkste laat overleven. Een wetmatigheid die in iedere crisis van toepassing is. Ik hoop wel dat er snel duidelijkheid komt of grotere glastuinbouwbedrijven ondersteuning tegemoet mogen zien, zodat ondernemers minder snel de keuze hoeven te nemen om het bedrijf te staken waardoor krimp beheersbaar blijft. Dat is in ieders belang die actief mag zijn in deze mooie sector.
