Volgens het rapport ‘Uitwerking bedrijfstypen voor duurzame landbouw: dierlijke en plantaardige sectoren’ dat demissionair minister Piet Adema van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, is er nog wel milieuwinst te boeken. Hoe meer winst, hoe groter de kosten, blijkt uit de verkenning van Wageningen Economic Research. In de bloembollen zijn de effecten echter nog erg onduidelijk.
Het rapport gaat om de fruit-, bollen- en vollegrondsgroenteteelt en de varkens-, pluimvee-, vleeskalver- en- vleesveehouderij. Wageningen Economic Research keek naar het effect van bestaande en mogelijke milieumaatregelen op bedrijfseconomisch en bedrijfsniveau. Ook is uitgezocht op welke manier ondernemers geholpen moeten worden door de overheid en ketenpartners. Maatregelen die zijn meegenomen komen bijvoorbeeld uit het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn, de derogatiebeschikking en veranderingen binnen het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Ook is verkend welke aanvullende maatregelen zoals een keuze voor hightech, omschakelen naar een onderscheidend marktconcept of omschakelen naar biologische landbouw of natuurinclusieve landbouw agrariërs kunnen nemen.
Voor de bollen gingen de onderzoekers uit van een tulpenbedrijf met een kleine 15 ha tulpen en nog vijf hectare met lelie, narcis en krokus met een inkomen van 147 duizend euro per arbeidsjaar. Er is bewust voor een lager inkomen gekozen dan in 2021, dat voor de andere sectoren uitgangspunt is. In 2021 was het gemiddelde inkomen in de bollen 161 duizend euro, maar dat is volgens de onderzoekers niet representatief.
Groot inkomensverlies
De maatregelen om de milieudruk te verlagen zoals uitbreiding van het areaal rustgewassen en agrarisch natuurbeheer leiden tot groot inkomensverlies vanwege de hoge saldi van bloembolgewassen. Bufferstroken gaan ten koste van ongeveer 11 duizend euro aan inkomen door verlies van teeltareaal en onderhoud van de bufferstrook. De verandering in hectarebetalingen vanuit het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) leidt tot een inkomensdaling van ruim 3 duizend euro vanwege lagere directe betalingen. Voor veel andere maatregelen was een doorrekening onmogelijk, omdat ze nog niet praktijkrijp zijn of omdat er informatie ontbrak. Voor energiebesparende maatregelen is het economische effect ook nog onduidelijk. Voor sensingtechnieken als de ziekzoekrobot zijn de economische effecten ook nog onbekend.
’Grote emissiereductie mogelijk’
In zijn algemeenheid geldt dat naarmate de maatregelen ingrijpender zijn, de milieuwinst volgens Wageningen Economic Research groter wordt. Dat geldt ook voor het bedrijfseconomische effect dat agrarische bedrijven hiervan ondervinden. Het blijkt dat in potentie grote emissiereducties op bedrijfsniveau mogelijk zijn, maar dat die gevolgen kunnen hebben voor het voortbestaan van het bedrijf. Vooral bij de niet-grondgebonden veehouder is dat zichtbaar.
De onderzoekers beschrijven ook een aantal mogelijke instrumenten van markt- en ketenpartijen en van de overheid die kunnen bijdragen aan het behoud van inkomen en de continuïteit van bedrijven, maar het is aan het volgende kabinet om dat deel te maken van het landbouwbeleid, stelt minister Adema van LNV.
