Het zaad van het onkruid knolcyperus kan zich volgens de Belgische onderzoekster Shana Clercx ook via de lucht verspreiden. „We dachten eerder dat het geen rol speelt, maar vanuit bermen of natuurgebieden kan het zaad wel in percelen terechtkomen door maaiwerkzaamheden bijvoorbeeld.”
Clercx deelde haar bevindingen met bollenkwekers, akkerbouwers en vertegenwoordigers van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) tijdens het knolcyperus- en aaltjessymposium, donderdag 22 mei bij HLB in Wijster. „Een plantje maakt 30 tot 353 zaden per bloem dus dat is wel een factor om rekening mee te houden.”
De onderzoekster van het Vlaamse Proef- en vormingscentrum voor de landbouw deed de afgelopen jaren onderzoek naar de verspreiding en bestrijding van knolcyperus. Inmiddels is duidelijk dat goed composteren of vergisten helpt, mits de langdurig hoge temperaturen worden bereikt. Composteren heeft de voorkeur, als daarbij de volgende vuistregels worden aangehouden: Minimum 10 weken bij een temperatuur van minimaal 45 °C (minstens 4 dagen bij minimaal 60 °C of 12 dagen bij minimaal 55 °C). Keer de compost minimaal vier keer en houdt minstens 30 tot 40% vocht aan in de hoop.
Zwarte braak
„Uitdroging of uitputting tijdens zwarte braak is een ook goede manier, daarmee haal je 70% va de knolcyperus weg”, vertelde Clercx. In drie jaar zwarte braak is zo 98% te bestrijden. „De keuze van de methode maakt niet uit, maar doe iets.” Wordt er toch geteeld op een besmet perceel, dan is maïs de beste optie. Die teelt zorgt niet voor voor vermeerdering en biedt veel bestrijdingsmogelijkheden, zowel mechanisch als chemisch.
Bodemontsmetting met Herbi of een ondergewerkt eiwitrijk grasmengsel of met stoom werkt ook, als die stomen vooral een oplossing voor het aanpakken besmette plekken. „Voor een heel perceel is dat bewerkelijk, 42 minuten de bodem op 60 °C brengen. Bovendien kan knolcyperus heel diep zitten.” Nog effectiever is afgraven, al is dat ook alleen voor bemestte plekken te gebruiken. De afgegraven grond moet vervolgens worden verhit.
Klonen
Wat het best werkt, is ook afhankelijk van het soort knolcyperus. „Er bestaat een flink aantal klonen, die allemaal anders reageren. Niet alles werkt overal”, weet Clercx. Tijdens de presentatie van Clercx werd vanuit de vraag gesteld wat het beste spuitmoment is om knolcyperus aan te pakken: als de sapstroom vanuit de knol naar boven loopt, of als de knollen worden gevormd en de sapstroom naar beneden loopt. „Niemand weet het juiste moment”, zei Clercx.
Teeltvoorschriften
Na afloop waren de aanwezigen het er wel over eens dat knolcyperus niet meer uit te roeien is. Het is overal, in alle landen. In sommige landen is het zelfs een teelt. „De Egyptenaren gebruiken het als een libidoverhogend middel”, wist een oud-leliekweker. In het beste geval is het beheersbaar, was de consensus. Een werkgroep van de Brancheorganisatie Akkerbouw is bezig met een verzoek aan de minister van landbouw om de teeltvoorschriften te behouden, met daarin een bestrijdingsplicht voor iedereen, ook niet-agrariers. Ook is een informatieplicht van eigenaars aan gebruikers van percelen noodzakelijk. „We pleiten voor ruimte in het Europese Gemeenschappelijk Landbouwbeleid voor een bufferzone rond een besmetting, voor het aanwijzen van laag-risicogewassen en het belonen van ontsmetting door het opheffen van het teeltverbod”, lichtte Bert Waterink van BO Akkerbouw toe.
