Zo richting het eind van 2022 blik ik graag terug. Het is tenslotte een goede gewoonte om geleerde lessen door te vertalen naar het nieuwe jaar.
Afgelopen jaar was zonder twijfel het jaar van de oorlog in Oekraïne en de stijgende energieprijzen. Dat had niemand een jaar geleden kunnen bedenken. Een verschrikkelijke oorlog met als gevolg dat ook de tuinbouw in zwaar weer kwam. Achtbanen in prijsfluctuaties zorgen dat menig ondernemer extra grijze haren heeft gekregen. Een robuuste spark-spread zorgde ervoor dat de netto warmteprijs nog enigszins acceptabel is gebleven. Bedrijven zonder WKK of de gelegenheid om terug te leveren, hebben het razend moeilijk gekregen en meerdere bedrijven zijn versneld in een bedrijfsbeëindigingsscenario terechtgekomen.
Het energiedossier heeft de onderhandelingen voor het nieuwe tuinbouwenergie-akkoord stevig beïnvloed. Vooral het onderwerp SDE+-reparatie lag in dit proces zwaar op de maag. De reparatie is er nog niet, of deze er daadwerkelijk gaat komen, is maar zeer de vraag. Er gaan geluiden dat de oplossing wordt gezocht door twee categorieën warmtepompen wel subsidiabel te maken. Wellicht is dat een mooie kans. De tegemoetkoming energiekosten regeling (TEK) is sober ingestoken en met name relevant voor kleinere tuinbouwbedrijven. Daarmee bescheiden in haar aard, maar zeker nog wel relevant. Op de valreep is de borgstelling landbouw nog los gekomen. Dit is een goede opsteker voor bedrijven die graag door willen op de ingeslagen weg en nu tijdelijk spaak lopen in hun liquiditeit. Dit laat voor mij zien dat de sector er in Den Haag nog altijd goed op staat.
Wat dat betreft is de (positieve) bijvangst van dit alles dat de energietransitie echt op gang is gekomen. Als bank hebben we fors energiebesparende investeringen altijd graag gefinancierd. De hiermee gemoeide financieringen staan ongeveer gelijk aan de nieuwbouwfinancieringen die we ieder jaar mogen doen. Ik ga er daarom vanuit dat menig scherm-, ontvochtigings- en Led- leverancier kan terugkijken op een succesvol commercieel jaar.
Terugkijkend is de tuinbouwsector nog altijd harstikke relevant. We moeten wel vaststellen dat er hier en daar wordt geknabbeld aan het recht om er als sector te mogen zijn. Dat is een opkomende stroming die niet valt te negeren. Het vraagt om antwoorden op de vraag waarom jouw bedrijf en jouw producten er mogen zijn. Goede antwoorden op deze vragen zorgen ervoor dat je kunt aantonen dat je maatschappelijk relevant bent en blijft. De antwoorden zijn echter niet eenvoudig en zijn zeker niet voor ieder bedrijf hetzelfde . Ik schreef in mijn vorige column dat klimaatneutraal de ambitie voor 2030 moet zijn. Dat is nogal een ambitie. Of je daarmee de criticasters van je afhoudt, weet ik niet. Ik ga er eerlijk gezegd vanuit dat je naast klimaatneutraal per saldo zelfs energieleverend moet zijn. Daar kan je best onrustig van worden, vermoed ik. Wellicht is daarom de levendige vraag voor 2023: Wat ga je eraan doen om in de nabije toekomst nog steeds maatschappelijk relevant te zijn?
Ik wens u allen heel fijne feestdagen toe en natuurlijk de allerbeste wensen voor 2023.
