Op het moment dat ik deze column schrijf, zitten we net in de afronding van onze kwartaalpublicatie. Ik verklap alvast het tuinbouwsentiment: een dikke 7,4. Net als vorig kwartaal een prachtig cijfer om trots op te zijn. De meeste tuinbouwsectoren hebben wat dat betreft de wind in de rug.
Natuurlijk blijven er grote uitdagingen. De eventuele impact van ETS-2 en groengasbijmengverplichting kunnen een zeer negatieve impact hebben op de business case van veel bedrijven. Het kabinet heeft aangegeven de extra impact van de voorgenomen heffingen bovenop de reeds afgesproken energiebelasting en CO2-heffing te gaan compenseren. De HOE-vraag is echter niet beantwoord. Glastuinbouw Nederland ziet meerdere knelpunten op het onderdeel praktische uitvoerbaarheid. Terecht dat hier vragen over gesteld worden en ook terecht dat de sector hiertegen ageert. Mijn gesprekken met tuinbouwondernemers afgelopen weken bevestigen de zorg over dit kabinetsbesluit.
Er valt me wel wat op: bedrijven die goed onderweg zijn naar 2040 klagen beduidend minder. Vandaag sprak ik een ondernemer die bij wijze van spreken de technieken in de schuur had staan om het morgen zonder fossiel te kunnen doen. Hij haalde nog net zijn schouders niet op, maar het laat maar zien dat met zijn ’can do’ mentaliteit hij ondanks, of is het dankzij, het huidige ongrijpbare politieke klimaat zijn voorsprong verder kan uitbouwen.
Dit in tegenstelling tot een andere ondernemer die ik sprak. Solitair gelegen met netcongestie, wil graag en kan vanuit financieel oogpunt stappen zetten, maar zit figuurlijk met zijn vingers tussen de deur omdat elektrificeren en/of verduurzaming van de energievoorziening op dit moment helaas geen optie voor hem zijn. Overigens zit deze ondernemer ook zonder ETS-2 en bijmengverplichting al klem om eerlijk te zijn. Wanneer de lokale omstandigheden van je bedrijf stappen zetten moeilijk of zelf onmogelijk maakt, is het lastig manoeuvreren.
Voor beide ondernemersverhalen geldt, een strategie hebben is noodzakelijk voor het houden of krijgen van een succesvol bedrijfsmodel. De individuele en lokale omstandigheden bepalen welke strategische opties mogelijk zijn. Daarom ondersteunen we de aanpak van Glastuinbouw Nederland om zo snel mogelijk duidelijkheid te krijgen over de compensatie van genoemde heffingen. Bij elke verandering dus ook op de route naar klimaatneutraal telen heb je voldoende navigeertijd nodig. Een extra heffing is nu volstrekt onnodig en zelfs contraproductief. Juist voor de bedrijven die wel toekomstperspectief hebben, maar door de huidige ’context’ nu nog niet kunnen.
Hoe de uiteindelijke invulling van de compensatie van ETS-2 en de bijmengverplichting uit gaat vallen is helaas nog compleet onduidelijk. Maar HOE de uitwerking er ook uit gaat zien. De bedrijfsstrategie en de daaruit volgende scenario’s nog een keer kritisch tegen het licht aan te houden, is wellicht een open deur, maar zeker geen onverstandige keuze. Dankzij ondernemers die eerder hebben durven kiezen is er nu een vitale sector met een dikke 7,4. Hoe mooi zou het zijn dat we een jaar verder, dankzij ondernemers die weer hebben durven kiezen, het ondertussen een dikke 7,5 is geworden. „Oké, ‘afgerond naar boven, is dat toch gewoon een acht pap’’, zegt mijn puberdochter.
