Vorige

Stikstofuitspraak: Staat moet aan de slag

Beeld
Shutterstock

De Nederlandse Staat moet direct aan de slag om stikstofuitstoot terug te dringen en kwetsbare natuur te beschermen. Doet ze dit niet, dan volgt een dwangsom van €10 miljoen. Deze uitspraak deed de rechtbank in Den Haag woensdag in een bodemprocedure aangespannen door Greenpeace tegen de Staat.

De rechtbank oordeelt dat de natuur bewezen is verslechterd, en de Staat zich aan haar eigen wet moet houden. Dit betekent dat de Nederlandse Staat in 2030 de helft van de stikstofgevoelige natuur onder de kritische depositiewaarde (KDW) moet brengen. Dit is de hoeveelheid uitstoot die een ecosysteem over langere tijd kan verdragen, zonder dat schade optreedt aan het functioneren van dat systeem.

De hoge stikstofuitstoot zorgt ervoor dat stikstofgevoelige plantensoorten verdwijnen of in kwaliteit afnemen. De natuur wordt daardoor minder divers, terwijl biodiversiteit belangrijk is voor de veerkracht van de natuur. Volgens de Vogel- en Habitatrichtlijn mag kwetsbare natuur niet verder verslechteren. De rechtbank concludeert dat de Staat onvoldoende maatregelen heeft genomen om verslechtering van de meest kwetsbare natuur tegen te gaan.

Duidelijkheid

Andy Palmen, directeur van Greenpeace Nederland, toonde zich verheugd over de uitspraak, maar was vooral blij dat er eindelijk duidelijkheid komt: „Door het stelselmatig wegkijken van het stikstofprobleem, is de natuur de afgelopen jaren steeds verder verslechterd, en dat is uiteindelijk een probleem voor ons allemaal. De overheid heeft kostbare tijd verspild en nagelaten noodzakelijke stappen te zetten. Door geen keuzes te maken, moeten er nu met spoed maatregelen genomen worden.

Volgens Koninklijk VHG staat het kabinet nu voor een belangrijke opdracht. „Alleen met moedige en doortastende stappen kan de stikstofcrisis worden aangepakt en komt Nederland weer in beweging.​ Als Koninklijke VHG brengen we de oplossing van vergroening bij dit probleem in onze gesprekken met de (landelijke) politiek aan de orde en in de projecten en overleggen met andere stakeholders. ”

Land- en tuinbouworganisatie LTO reageerde verbolgen op de uitspraak van de rechtbank. LTO-voorzitter Ger Koopmans vindt dat boeren en tuinders de afgelopen jaren al grote inspanningen hebben geleverd. Hij roept de Staat daarom op om tegen de uitspraak in beroep te gaan. Daarnaast wil LTO dat de wet wordt aangepast.

Wake-up call

Bouwend Nederland ziet de uitspraak als een wake-up call. Voorzitter Arno Visser: „Hopelijk wordt nu eindelijk iedereen wakker geschud. Dit is de zoveelste stikstofuitspraak, het zoveelste bewijs van onvermogen het stikstofprobleem aan te pakken. Vertragen, afwachten, uitstellen: het probleem wordt alleen maar verergerd. Terwijl Nederland al jaren op een stikstofslot zit, gooide dit kabinet plannen in de prullenbak zonder alternatief. De politiek moet doen waarvoor de politiek is bedoeld: plannen maken en uitvoeren.”

VNO-NCW, Bouwend Nederland, Natuurmonumenten en Natuur & Milieu zien gezamenlijk grote noodzaak tot versnelling. Daarom presenteerden zij eind vorig jaar gezamenlijk een pakket oplossingen voor de stikstofcrisis ineen emissiereductieplan. In dit plan laten de partijen oplossingen zien om te komen tot een gezonde, groene toekomst en een duurzaam evenwicht tussen economie en ecologie.

Vrijstelling stikstofregels

De Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVE) wil vrijstelling van de stikstofregels voor de aanleg van energie-infrastructuur en schone energie. Er moet een juridisch houdbare vrijstelling van de stikstofregels komen voor de aanleg van energie-infrastructuur en schone energieproductie. Dat stelt de duurzame-energiesector in een reactie op de rechterlijke uitspraak over het stikstofbeleid.

De uitspraak van de rechter moet niet tot extra vertraging leiden in de energietransitie, stelt de NVDE in een reactie op de uitspraak. NVDE-voorzitter Olof van der Gaag: „De rechter erkende in zijn uitspraak dat naast woningbouw ook de energietransitie gehinderd wordt door de stikstofimpasse. Dat is extra zonde, omdat meer schone energie juist kan helpen de stikstofemissie omlaag te brengen. Er is nu actie nodig, inmiddels is wel bewezen dat uitstel van stevige reductiemaatregelen de problemen alleen maar groter maakt.” 

De NVDE roept op om de bouw van duurzame energie van eigen bodem en energie-infrastructuur een juridische vrijstelling van de stikstofregels of voorrang bij stikstofruimte te geven. Energie is juist een goede knop om aan te draaien. Energiegebruik leidt vooral tot emissies van stikstofoxiden, goed voor pakweg 20% van alle stikstofdeposities in Nederland, stelt NVDE.

Effecten stikstofuitspraken op glastuinbouw

De glastuinbouw voelt nu al gevolgen van strengere regels na de jongste uitspraak van de Raad van State over intern salderen. Ook energieprojecten in de glastuinbouw zijn met deze berekeningswijze niet meer vergunningsvrij. Dat kan tot gevolg hebben dat projecten stil komen te liggen, al weet Glastuinbouw Nederland niet van concrete voorbeelden. Wel zal het in algemene zin de ontwikkeling in de sector remmen, waaronder uitbreiding en verduurzaming, stelt de koepel voor glastuinbouw.

In Vlaanderen is een overnamegolf van glastuinbouwbedrijven, omdat bedrijven niet meer kunnen groeien via nieuwbouw door stikstofregels. Of dat ook in Nederland een dergelijk sterk effect heeft, kan Glastuinbouw Nederland niet bevestigen

Vergaande consequenties

Voorzitter Ger Koopmans van LTO Nederland zegt in een eerste reactie dat ‘de uitspraak vergaande consequenties heeft voor het toekomstperspectief van boeren en tuinders’. Koopmans verwacht dat het halen van de stikstofdoelen in 2030, zoals de rechter vaststelde, maatregelen vereist die ‘een ongekende impact hebben op de agrarische sector, de woningbouw en de Nederlandse economie in totaal’. “Deze uitspraak toont de absolute noodzaak aan om de huidige wet aan te passen. LTO zal daar met concrete voorstellen aan bijdragen.”

Robuuste natuur

Waterschappen hebben voor de uitvoering van hun wettelijke taken een robuuste natuur nodig en zijn dan ook voorstander van meer snelheid en duidelijkheid bij het oplossen van het stikstofprobleem. Dat schrijft de Unie van Waterschappen (UvW) in een reactie op de uitspraak.

„Om de wettelijke waterbeheertaken van de waterschappen uit te kunnen voeren is een robuuste natuur die goed water kan opvangen en bestand is tegen verdroging van essentieel belang. Ook zullen er maatregelen nodig zijn om de waterkwaliteit in Nederland te verbeteren. Daarom onderkennen de waterschappen ook dat er een versnelling nodig is in natuurherstel.”

Ondersteuning

Greenpeace startte de bodemprocedure tegen de overheid in juli 2023. De rechtszaak wordt ondersteund door natuur- en milieuorganisaties zoals Milieudefensie, SoortenNL en Vogelbescherming Nederland. Maar ook door agrarische organisaties zoals Caring Farmers, Stichting Demeter en de Federatie van Agro-ecologische Boeren.

Gerelateerde content

Blijf op de hoogte
met wekelijkse updates!

Selecteer categorie(en):

Notitie

Registreren

Selecteer een de demo en krijg vijf dagen gratis toegang tot PlatformBloem.

Onbeperkt gebruik maken van PlatformBloem?
Bekijk de mogelijkheden.

Heeft u een abonnement op het Vakblad voor de Bloemisterij, Greenity, Bloem&Blad of Floribusiness, maar geen account?
Neem contact met ons op.

Al een account?
Inloggen

Log hier in met uw account van het Vakblad voor de Bloemisterij, van Greenity of van Bloem&Blad.

Heeft u een abonnement op het Vakblad voor de Bloemisterij, Greenity, Bloem&Blad of Floribusiness, maar geen account?
Neem contact met ons op.

Sluit venster
  • Feedback ontvangen wij graag!

Sluit venster