Tik www.potorchidee.nl in en je komt op site en webshop van de firma Jac. Salman & Zn. De eerste bloeiende potcymbidiums zijn inmiddels geraapt. Over een maand barst het afleverseizoen echt los. Genoeg tijd daardoor voor de bloementeelt buiten, die minder intensief is dan voorheen. En tijd voor deelname aan een open dag, die 500 belangstellenden trok.
Er staan plastic bakjes met weefselkweekplantjes op een tafel in de schuur, net als een tray met iets grotere cymbidiums in pluggen en jonge planten die al opgepot zijn. Daarachter op diverse A4’tjes uitleg over de fases die de potplant in ongeveer twee jaar doorloopt op het bedrijf van de broers Martin, Piet en Ton Slaman in Noordwijk. Het zijn herinneringen van de geslaagde deelname aan de 30ste Open Dag ’Bollenstreek in Bedrijf’ op zaterdag 12 augustus 2023.
Die dag kon je een kijkje nemen bij acht agrarische bedrijven in de Bollenstreek. Dit keer zat er zes dicht bij elkaar, aan De Boender in Noordwijk. Martin doet het woord: „Onze ouders begonnen hier in 1968. De bloementeelt hier in de streek kwam toen opzetten. Om dat te mogen doen moest je wel een schakelcursus van de Katholieke Land- en Tuinbouwbond met goed gevolg afgelegd hebben. Er werd destijds ook vanuit de overheid gecontroleerd of je dat diploma had voor de bloementeelt.”
Extra inkomsten uit bloemen
Het tastbare bewijs dat vader Jaap in 1964 slaagde voor de cursus, hangt aan de muur in de kantine. De eerste kas van 1.100 m2 uit 1968 voor de bloementeelt is eveneens nog onderdeel van het bedrijf. Beide waren belangrijk. De bloemen in de kas zorgden voor extra inkomen naast de verdiensten met de bollenteelt. Martin: „We gingen anjers telen in de kas. Een arbeidsintensieve teelt, maar dat konden we oplossen met het gezin. Ik was vijftien toen we hier begonnen en Piet dertien. Ook de andere drie kinderen hielpen al snel mee.”
Er kwam in 1972 nog 1.100 m2 glas bij voor de anjers en buiten werden naast bollen ook bloemen geteeld. Gladiolen en trektulpen in die jaren. Het bedrijf groeide en de drie zoons van het gezin kregen alle vrijheid om hun plek in het bedrijf te vinden. Kort samengevat vormen ze een goede mengeling van karakters, kennis en talenten.
Minder intensief teeltplan
Ton is sinds twee jaar volledig eigenaar van het bedrijf, maar zijn broers werken nog volop mee en zijn niet voornemens om op korte termijn te stoppen. Het bedrijfsplan is nu wel een stuk minder intensief dan twintig, dertig, veertig jaar geleden. Het past bij de huidige, gezonde financiële bedrijfssituatie, gebrek aan opvolgers, de leeftijden van de broers en het feit dan hun kinderen inmiddels zelfstandig zijn. Ze verhuren nu een perceel van 6,5 ha in Noordwijk en van de 5,5 ha land achter de kas is nog maar 1,5 ha voor de bloementeelt van gladiool, trektulpen (onder tunneltjes) en dwergaster. Gladiool vraagt de meeste ruimte.
Goede herinneringen
Het gesprek komt op goede herinneringen met gladiool. Zo hadden ze ooit een vast koppel scholieren die hard werken en plezier maken combineerde. De inkomsten van 50 rijnlandse roeden, (700 m2) gladiolen was bestemd voor gezellige activiteiten met die club. Zo’n veertig jaar geleden kwam er zoveel geld binnen dat ze met een man of acht een week naar Mallorca konden. „Het was een feest om met die groep te werken. Er kwamen automatisch nieuwe scholieren bij als dat nodig was. Dat lukt tegenwoordig niet meer. De instelling van scholieren is behoorlijk veranderd”, aldus Martin.
Hij herinnert zich ook prijzen van €1 per gladiool nog goed. „Dat was voor de vroegste zetten. We konden buiten 10 tot 14 dagen eerder oogsten dan normaal omdat we verwarmingsslangen naast de bollen legden. Dat begon in 1995 en groeide uit tot 1,5 ha slangengladiolen, zo noemden wij het. Zeven dagen in de week werk, bijna een maand lang. Sinds drie jaar verwarmen we niet meer.”
Creatief zijn
Het idee voor vervroegen via verwarming ziet Martin als creatief omgaan met de technieken die ze al gebruikten voor de freesiateelt. Daar hou je de grond bij de bol in de zomer op de gewenste temperatuur via een slangen met koud water. Voor gladiool werd de watertemperatuur in de slangen begrensd op 25-26°C. „Meer bleek niet nodig te zijn om de gewassen te vervroegen. De eerste gladiolen sneden we vaak al eind mei. Je moet vroeg in het seizoen wel alles doen aan vorstbeveiliging. De kans op schade door nachtvorst in jonge spruiten is dan immers groot.”
Martin wijst op nog een niet alledaagse werkwijze. Ditmaal in de cymbidiums. In twee afdelingen, samen 4.400 m2, zijn hijsbare teeltgoten aanwezig. Hierdoor is op twee lagen te telen. Jarenlang was dat een combinatie van ‘s winters tulpenbroei in de vollegrond met daarboven jonge planten van kleinbloemige snijcymbidium. Door de overstap naar de meer gewilde potcymbidium is er geen plek meer voor tulp in de kas. Alle ruimte is nodig voor de tweejarige teelt van jonge tot bloeiende, verkoopbare planten.
Tot 2025 hebben de broers sowieso nog potcymbidiums om te verkopen. Het gros is vermeerderd uit eigen selecties van de 40 cultivars die ze hebben. Het begint met een scheut van een goed groeiende plant, is ook terug te lezen op een van de eerder genoemde A4’tjes die dienst deden tijdens de Open Dag. „Een uniek gewas voor de bollenstreek. De teelt is rustiger dan de combi van freesia, kleinbloemige nanus gladiolen en tulpen die we tot 2000 jaarlijks in de kas hadden, inclusief twee keer stomen. Het draaide goed, dat is nog steeds zo. Samen met wat hulp bij het stokken en afleveren van cymbidium houden wij het nog wel even vol.”
BEDRIJF Fa. Jac. Salman & Zn in Noordwijk
EIGENAREN De broers Martin (70), Piet (68) en Ton (62) Salman.
OPPERVLAKTE: 6.700 m2 kas en 12 ha open land (twee percelen)
GEWAS: In de kas potcymbidium en buiten 1,5 ha voor trektulpen, dwergaster (Callistephus chinensis) en gladiolen
Geschiedenis van het bedrijf in het kort
1964: Jaap Salman voltooit schakelcursus om bloemen te mogen telen. Heeft samen met zijn vader Martien een bollenkwekerij.
1968: Jaap en Leny Salman beginnen eigen kwekerij in Noordwijk aan De Boender. Op 1,5 ha ook huis en 1.100 m2 kas. Bollenteelt tulp en bloementeelt anjer (in kas), tulp en gladiool buiten.
Jaren zeventig: Zoons Martin, Piet en Ton treden toe. Areaal glas verdubbelt. Kasteelt anjermaakt rond 1978 plaats voor tulp, nanus en freesia. Buiten gladiool, tulp en zomerbloemen.
2000-2023: De teelt van kleinbloemige snijcymbidium wordt opgepakt in deel van de kas, die dan 6.700 m2 groot is. Teeltgoten zijn hijsbaar op 4.400 m2. Andere kasteelteelten verdwijnen in de loop der tijd. Vanaf 2012 potcymbidium vanwege beter rendement.
