De zogeheten regiocertificering die in de Bollenstreek is ontwikkeld, kan een blauwdruk zijn voor de landelijke bollensector. „Zo kan iedere kweker laten zien dat hij voldoet aan alle eisen die overheden stellen”, stelt voorzitter Jaap Bond van de KAVB. Volgens Bond zijn behalve de provincie Zuid-Holland ook Noord-Holland, Drenthe en Flevoland enthousiast.
Op de manier waarop regelgeving en maatschappelijke wensen te borgen zijn in de bollenbedrijven is sinds de lancering van het idee, door kweker en KAVB-voorzitter Simon Pennings van de kring Bloembollenstreek twee jaar geleden al flink gestudeerd, maar er ligt een plan (zie kader). Managing partner Harry Kager van adviesbureau Schuttelaar en Partners is door de KAVB gevraagd het plan op poten te zetten en om het bij overheden als waterschappen, provincies en uiteindelijk het Rijk tussen de oren te krijgen. Kager begon in de Bollenstreek en met succes. „Er is veel draagvlak voor, ook bijvoorbeeld bij vertegenwoordigers van GroenLinks. De provincie Zuid-Holland is enthousiast, commissaris van de Koning Jaap Smit heeft het plan in ontvangst genomen en beloofd het bij de koning onder de aandacht te brengen.”
Prestaties helder
Met regiocertificering is duidelijk te maken welke prestaties een bollenbedrijf levert op het gebied van plantgezondheid, water- en bodemkwaliteit, energie en klimaat. Zo is duidelijk of het bedrijf voldoet aan de doelen van onder meer het provinciale Plan Landelijk Gebied en de Kaderrichtlijn Water. Met benchmarking op de milieu-indicatoren, samen leren en goed teeltadvies wordt gekeken hoe wordt gescoord op milieu. Bollenkweker en voorzitter Simon Pennings van de KAVB-kring Duin- en Bollenstreek stond met Greenport Duin- en Bollenstreek en de KAVB aan de wieg van de aanpak. Het is volgens hem een antwoord op de steeds strengere overheidsregels en de toenemende maatschappelijke druk. „De KAVB blijft geen brandjes blussen, er moet een oplossing komen. Anders zijn we uitgeteeld.”
Willem-Alexander en Maxima bezochten de Duin- en Bollenstreek in april 2022 en spraken met onder meer Pennings over het plan. Pennings: „Het was de koning ter ore gekomen dat vooral in Drenthe veel aarzeling bestaat om grond te verhuren aan de bollenteelt, vanwege het gifimago. Zo erg is het dus al. We hebben geen tijd te verliezen om met de certificering aan de slag te gaan. Als andere regio’s het over willen nemen is dat prachtig.”
Wat de KAVB betreft is de Bollenstreek een proef voor de regiocertificering, om het daarna elders ook in te voeren. Voorzitter Jaap Bond van de KAVB: „Met de regiocertificering kunnen we de regie pakken en zorgen dat we de regels die op de sector afkomen een stap voor zijn. Er zijn in Noord-Holland al gesprekken geweest met Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en met de PWN over de mogelijkheden in de duinzoom. We zijn blij met de steun van Zuid-Holland, Flevoland is enthousiast, net als Noord-Holland en Drenthe. Het plan laat zien dat we bezig zijn om te zorgen dat we aan de doelstellingen van de overheid werken en dat we eraan kunnen voldoen, dat we de maatschappelijke druk erkennen en dat we communiceren met de omgeving.”
Volgens Bond blijkt uit het imago-onderzoek, dat de KAVB samen met Anthos, CNB en Keukenhof uitvoerde, dat het imago van de sector onder consumenten goed is. „Het is een aantal niet-gouvernementele organisaties (onder meer Urgenda, Meten = Weten en MOB van Johan Vollenbroek, red.) dat er anders over denkt. Daar ligt de opgave.” Het imago-onderzoek wordt 14 maart tijdens het Nationaal Bloembollen Congres op Keukenhof gepresenteerd en daar rolt ook een actieplan uit, voorspelt Bond.
Concreet
De regiocertificering maakt volgens Kager concreet wat bedrijven doen op het gebied van milieu en op termijn klimaat en arbeid. „Uitspoeling van fosfaat en stoffen uit gewasbeschermingsmiddelen zijn nu nog een uitdaging als de sector vanaf 2027 aan de eisen van de Kaderichtlijn Water wil voldoen. Wat het hoogheemraadschap Rijnland in het water meet, is lastig te koppelen aan een teler. We hebben cijfers nodig om aan te geven waar fosfaat precies vandaan komt en wanneer het een probleem is. Daar gaan we mee aan de gang. Het schap steunt dit en we werken nauw samen.”
Certificaat in 2025
Ondertussen wordt gewerkt aan maatregelen waarmee de stoffen vast te houden zijn in de bodem. „Een goede, gezonde bodem kan die stoffen vasthouden. Dat bekijken we eerst per teler en vervolgens gaan we met groepen telers de resultaten bespreken. Doel is om met benchmarking op de milieu-indicatoren, samen leren en goed teeltadvies te kijken hoe we beter kunnen scoren op milieu. Daarbij zoomen we ook in op de bedrijfsvoering.”
Beleidsmedewerker water, bodem en mineralen Colja Corts van de KAVB benadrukt dat tegelijkertijd ook onderzoek nodig is en dus budget. „We willen certificering borgen met praktische maatregelen als het aanstellen van het juiste personeel of door de kennis van de ondernemer bij te spijkeren.” Dat moet in vier stappen: meten, overleggen en vergelijken, advies inwinnen en aanpassingen doorvoeren. Ieder jaar wordt vervolgens de voortgang gerapporteerd om volgens Kager en Corts tot een ’vitale teelt in een gezonde omgeving’ te komen. Het is de bedoeling dat de eerste regiocertificaten eind 2025 worden uitgereikt.
Pennings is tevreden dat er na twee jaar lobbyen eindelijk een plan ligt, dat eind december aan alle betrokken bij de provincie, waterschap en gemeenten is gepresenteerd. Het had van hem wel sneller gemogen. „Certificering is voor veel bedrijven iets om aan te beginnen als de klant er om vraagt, maar hier vraagt de klant niet om. De maatschappij wel en in de media staan we er niet goed op. Daarom heb ik veel werk en tijd gestoken om in kringen en studiegroepen uitleg te geven, om zo de kwekers om te krijgen. We kunnen de KAVB geen branden meer laten blussen, we moeten er voor zorgen dat het niet meer in de fik staat.”
Met rust laten
De mannen achter het plan willen dat de bollensector vooral met rust wordt gelaten als aan de regiocertificering wordt gewerkt. Het is volgens hen belangrijk dat er niet telkens nieuwe regels en eisen komen, omdat eerst aan het huidige beleid moet worden voldaan. Pennings: „Dat heeft tijd nodig.”
Volgens Kager gunnen de betrokken overheden de sector die tijd ook, om kennis op te doen en te delen en om onafhankelijk advies in te winnen. Het is van belang dat de sector laat zien aan de slag te zijn met verduurzaming en primair het halen van de bodem- en waterdoelen. Pennings: „Rijnland vroeg ons om monsters van het water te nemen, maar dat willen we niet. we zijn geen slager die het eigen vlees keurt.”
De presentatie bij de provincie Zuid-Holland leverde in ieder geval een positieve reactie van BBB-landbouwgedeputeerde Frank Rijkaart op en de KAVB rekent op zogeheten versnellingsgeld dat de provincie ter stimulering in kas heeft. Kager: „Het plan is inmiddels ook naar het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid gestuurd. Het PPLG van Zuid-Holland was de aanleiding om tot deze certificering te komen, maar het is ook een belangrijk instrument als de nieuwe Omgevingswet er is, waar de gemeenten mee aan de slag kunnen. Het geeft gemeente sturingsmogelijkheden en bevoegdheden om te grijpen en dan is het belangrijk dat we ook daar laten zien dat we niet afwachten en dat we het zelf al aanpakken. Daarom willen we de komende maanden gelijk verder met het plan.”
