De koopbereidheid bij tulp loopt sinds 2019 behoorlijk terug, blijkt uit onderzoek op de winkelvloer. In de Storechecks die Royal FloraHolland laat uitvoeren voor alle bloemen wijkt tulp duidelijk af met 25% terugval tegen 8% ’krimp’ voor de totale productgroep. En dat beeld geldt voor Nederland en Duitsland. Tijd voor actie, zeker bij onze oosterburen, de grootste afzetmarkt.
Donderdag 15 februari om 19.30 uur Greenity Talks:
Wilt u meer of minder lichte tulpen?
Moeten we oppassen voor de bekende spiraal naar beneden die kan ontstaan door kostprijsgedreven schaalvergroting: massaproductie van eenheidsworst, toenemende concurrentie en prijs als enige beslissingscriterium. Als meer broeien de enige manier is om iets te blijven verdienen, dan houdt uiteindelijk niemand in de keten nog een cent over aan dat dunne, korte steeltje. Gaan we dan voor zwaardere kwaliteit om de consument te verleiden?
Monique Ooms leidt 15 februari 2024 namens Greenity tijdens de Vaktentoonstelling het debat tussen Arjan Rood, Winfried Versluis van Flowersconnect en kwaliteitsspecialist van veiling Royal FloraHolland. Na een kwart eeuw schrijven voor het vakblad heeft ze wel een beeld van de bloembollen- en broeierijwereld. De drie zullen het eens zijn over het belang van kwaliteit, maar wélke kwaliteit is de vraag. Monique zal bij het beantwoorden van die vraag ook het publiek in de zaal betrekken.
Arjan Rood is behalve teler en broeier – De Wit Bloembollen Bovenkarspel – ook transporteur (De Wit Transport) en lid van telerscollectief ColorPack. Dat collectief van West-Friese broeiers verpakt en verhandelt tulpen grootschalig en streeft naar een gezonde marge bij de handel in grote volumes.
Winfried Versluis in Nieuw-Vennep beheert met Flowersconnect sinds 2016 een marktplaats voor tulpen en andere bloemen. Kwekers kunnen daar zelf hun handel online zetten en kopers kunnen direct van het platform kopen, 24 uur en 7 dagen in de week. Kwekers kunnen daar ook terecht als ze partijen hebben die niet het afgesproken moment willen of kunnen leveren aan hun klant, om zo via het platform een vervangende partij te regelen. Tekorten en overschotten worden zo op elkaar afgestemd, is de gedachte.
De veiling heeft een team van kwaliteitsexperts, die kijken en keuren voorafgaand aan de veiling. Veilingmeester Arjan Groeneveld ziet welke ontwikkeling er in de kwaliteit van de tulpen zit die via dit handelskanaal worden afgezet. Kwaliteit is cruciaal, stelt Royal FloraHolland, zowel voor het functioneren van de marktplaats als voor een goede inkoopbeleving van kopers bij het veilen.
Accountmanager Coen Verspeek van Royal FloraHolland presenteerde eind 2023 de cijfers tijdens de productbijeenkomst tulp met kwekers en broeiers in Alkmaar. Consumenten die meewerken aan de dienst Storecheck van de veiling waren jarenlang heel bereid om tulpen te kopen. In 2015 gold dat voor 83% van de deelnemers in Nederland en Duitsland. Dat percentage steeg tot 89% in 2019. Daarna trad een behoorlijk verval in, zo blijkt uit informatie die RFH jaarlijks via Storecheck verzamelt over wat er op de winkelvloer gebeurt rond het bloemenschap. Het eindcijfer van alle checks tussen week 1 en 19 van 2023 kwam uit op 60% koopbereidheid. Dat is een verschil van bijna 30%, terwijl de koopbereidheid voor de gehele productgroep bloemen, dus inclusief tulp, sinds 2019 een terugval van 8% laat zien.
Storechecks
Honderden consumenten gaan voor Royal FloraHolland naar winkels in de focuslanden voor de dienst Storecheck. Een van de vragen die ze moeten beantwoorden is ’bent u bereid om een specifieke bloem te kopen?’ Daarnaast wordt de mening gevraagd over allerlei zaken omtrent het bloemenschap in een winkel. Ziet het er bijvoorbeeld aantrekkelijk uit, wat valt positief op, spreken de kleuren en de kwaliteit u aan, en wat vindt u van de prijs van de bloemen?
Of consumenten daadwerkelijk minder tulpen kopen of gaan kopen, dat kun je niet zeggen op basis van de Storechecks. De drie hoofdredenen om niet te kopen waren ’niet aantrekkelijk’, ’ik vind de kwaliteit tegenvallen’ en ’te duur’. Na afloop van de bijeenkomst gingen broeiers daar op door. Natuurlijk haak je af als je in de winkel €1,99 moet betalen voor een bos tulpen van 8 stelen die 22 gram wegen en een knopje van enkele centimeters hebben. Toch is zo’n bos veelal de standaard bij retailers in Nederland en Duitsland.

Commodity Trap
Een enkeling haalde in Alkmaar de situatie rond 2011 aan, toen stichting Tulpen Promotie Nederland (TPN) begon en in Nederland 1,5 miljard tulpen werden gebroeid. Dat jaar werd op een tulpenbijeenkomst gewaarschuwd voor de ’Commodity Trap’, ofwel kostprijsgedreven schaalvergroting, massaproductie van eenheidsworst, toenemende concurrentie en prijs als enige beslissingscriterium. De handel reageert dan met volumegroei en scherp inkopen. Marges van alle ketenpartijen zullen verdampen.
De afgelopen jaren was er blijkbaar toch ruimte voor uitbreiding. Momenteel worden er immers jaarlijks 2,5 miljard tulpen gebroeid, waarvan tweederde via retailers worden verkocht. Contractprijzen zijn scherp en kosten stijgen, geven ’retailbroeiers’ aan. Maar de gedachte dat consumenten tulpenmoe zijn, die delen ze niet. De coronajaren, dus na 2019, waren ook voor tulp super. Bovendien blijven diverse retailers hun schappen continu verbeteren, ook met tulpen, en steeds vaker samen met de productiebedrijven.
Tulp is ’gewone’ bloem
Verspeek vertelde dat tulp diverse positieve kanten heeft. Zijn vaasleven is prima, het is een planbaar gewas, het sortiment is breed en het is bewezen dat de bloem zorgt voor traffic op de winkelvloer. Gemiddeld genomen krimpen echter de marges, door stijgende kosten en een vrij stabiele verkoopprijs. Een conclusie op basis van het onderzoek is dat consumenten de tulp steeds meer een ’gewone’ bloem vinden. Kijk je naar de productlevenscyclus, dan zit tulp in de verzadigingsfase; de fase die volgt na snelle groei en volwassenheid. Wanneer en of de fase ’neergang’ intreed, dat is ongewis. En dat ligt voor een deel ook aan de broeiers, handelaren en andere partijen die in de tulpenketen actief zijn. Feit is, stelde Verspeek, dat tulp op de winkelvloer een commodity is geworden, een bulkproduct. Bovendien haakt de jongere consument steeds meer af als het gaat om de aankoop van tulpen. Verspeek: „Degene die tulpen koopt is gemiddeld ouder dan de gemiddelde bloemenkoper.”
Met jong doelt hij op de leeftijdscategorie 25-40 jaar. Samen met de FPC tulp van de veiling heeft hij TPN al aanbevolen om komende jaren de jongere doelgroep meer te verleiden tot aankoop van tulpen. „Dat kan via doelgroepgerichte fotografie, nieuwe en betere concepten en cultivars. Tulp is ruim beschikbaar op de verkooppunten, blijkt uit de Storechecks, maar jongere kopers zoeken iets bijzonders, een cadeautje en daar willen ze per bos best €5 extra voor uitgeven.”
Focus op Duitsland
Verkoopacties bij handelaren en bloemisten zijn eveneens gewenst, blijkt uit de aanbevelingen die Verspeek op de tulpenbijeenkomst deelde. Daarbij moet de focus meer komen op Duitsland, het voornaamste afzetland. De consumptiewaarde is daar ruim drie keer hoger dan in Nederland. Maar ook andere landen verdienen meer aandacht bij de promotie en afzet van tulp, gaf Verspeek aan. Als voorbeeld noemde hij Polen en andere landen in Oost-Europa.
Over een tulpenpluktuin in Duitsland wordt al enkele jaren gesproken door TPN. Vooralsnog bleef het bij promotie via artikelen en fotografie en diverse activiteiten met tulp in bijvoorbeeld Berlijn, tijdens de Grüne Woche. Het plan voor de pluktuin bij onze oosterburen (komend voorjaar, in maart) kan nu uitgewerkt worden, meldde Joost Wesselman namens TPN toen de stemming voor de nieuwe promotieperiode van drie jaar positief was afgelopen (zie kader ’Miljarden bereikt’). Het is nog niet zeker of de realisatie van een tulpentuin in Duitsland voor maart 2024 gaat lukken.
Miljarden bereikt
In 2012 was de eerste pluktuin in Amsterdam, met stichting Tulpen Promotie Nederland (TPN) als de drijvende kracht. De komende editie is, net als in 2022, op het Museumplein. Met de promotieactiviteiten rond de Nationale Tulpendag en op social media zijn afgelopen vijf jaar zo’n 4,7 miljard mensen bereikt. De berekende marketingwaarde van alle acties komt op €4,5 miljoen.
Tulpenbroeiers gaan de komende drie jaar 0,075% van hun omzet bij Royal FloraHolland afdragen voor promotie van hun bloem. Dat is 0,025% meer dan voorheen, zodat het jaarbudget stijgt van €180.000 naar €245.000. De basis blijft de viering van Nationale Tulpendag op de derde zaterdag in januari, inclusief pluktuinen in Amsterdam, Antwerpen en San Francisco. Met het extra budget kan promotie in Duitsland worden uitgebreid. Mogelijk al in 2024 met een pluktuin. Van de tulpenbedrijven die stemden over promotieplan 2024-2026 bleek 90% vóór. Dat is ruim boven de vereiste meerderheid, zodat de afdracht gaat gelden voor alle tulpenbroeiers die lid zijn van Royal FloraHolland.