Sinds 2020 moet alle elektriciteit zijn te herleiden naar de bron. Dit heet full disclosure, oftewel totale openheid. Met name Garantie van Oorsprong-certificaten kunnen geld opbrengen als ze los van de energielevering worden verhandeld. De meeste ondernemers in de agrarische sector zijn zich hier nog niet van bewust, blijkt uit onderzoek van NL Groen, onderdeel van LTO Bedrijven dat certificaten verhandelt.
Maar liefst 88% van de boeren en tuinders weet niet wat Garantie van Oorsprong-certificaten waard zijn of wat ze er mee kunnen. Dat blijkt uit het onderzoek dat is uitgevoerd door NL Groen, handelaar in certificaten voor groene en grijze energie.
Welke certificaten zijn er?
De stroom die uit het stopcontact komt is altijd een mengelmoes van groen en grijs. Sinds enkele jaren moet elk energiebedrijf kunnen aantonen waar de energie vandaan komt. Daar bestaan twee certificaten voor: Garantie van Oorsprong (GvO) voor groene stroom en Certificaat van Oorsprong (CvO) voor grijze stroom. De organisatie VertiCer geeft deze certificaten uit voor elke MWh die aan het net wordt geleverd. Een GvO wordt vaak ’groencertificaat’ genoemd, maar dat is iets anders.
Wat kun je er mee?
Niet de windmolen op het erf, maar het certificaat dat je koopt geeft aan of je groene of grijze stroom gebruikt. Een energiebedrijf kan bijvoorbeeld grijze stroom vergroenen door GvO-certificaten te kopen. Het geld van de verkoop komt dan terecht bij de producent van de groene energie. De certificaten zijn dus geld waard.
„We zien dat energiebedrijven die stroom afnemen van agrarische ondernemers niet altijd de juiste waarde betalen voor de GvO’s”, zegt Arnout Goeman, mede-directeur van NL Groen. „Als je het certificaat apart verhandelt, dan krijg je er vaak een hogere prijs voor.” Dit verschilt overigens per energiebedrijf. „AgroEnergy betaalt gewoon de marktprijs”, zegt Marjolein Brökling, hoofd pricing en portfoliomanagement bij dit bedrijf. „We zien juist vaak dat tuinders hun certificaten willen verkopen om een paar euro per MWh extra te verdienen.”
Handelaren bundelen de rechten in grote volumes en verkopen ze door aan energiebedrijven, maar ook steeds vaker direct aan bedrijven die willen vergroenen.
Kun je ze niet zelf verkopen?
Nee, de individuele producent van groene of grijze stroom kan de certificaten zelf niet verkopen. „Hij kent de markt niet en is te klein om een interessante marktpartij te zijn”, zegt Goemans. „Bovendien is er geen centraal platform waarbij vraag en aanbod bij elkaar komen. Voor de individuele producent is het een intransparante markt.”
Hoe kom je aan certificaten?
Stel, je legt de schuur vol zonnepanelen. Om in aanmerking te komen voor subsidie, moet je je installatie aanmelden bij VertiCer. Dit kan kostenloos via het stappenplan op de website. Daarna worden de meetgegevens automatisch naar VertiCer gestuurd. Voor elke MWh stroom die je levert aan het net krijg je een GvO. Bij het inschrijven moet je een handelaar aanwijzen die de certificaten koopt – of krijgt. „Alle EU-lidstaten hebben een eigen variant van VertiCer”, verklaart Ruud Postulart, relatiebeheerder bij VertiCer.
Hoeveel handelaren zijn er?
Bij VertiCer zijn meer dan honderd handelaren aangesloten. Vaak zijn dit energiebedrijven die de certificaten van hun klanten krijgen. Het komt ook voor dat de handel een neventaak is van adviseurs. En er zijn wereldwijde handelshuizen waarvoor minder dan 1.000 MWh niet interessant is.
Wanneer is het interessant?
Zakelijke producenten kunnen zich vanaf enkele tientallen MWh aan vermogen melden bij handelaren zoals NLGroen. Bij AgroEnergy kunnen alle eigen klanten terecht, met soms niet meer dan 1 MWh.
Welke informatie staat er op het certificaat?
De certificaten geven aan uit welk land de stroom afkomstig is, wat de energiebron is en de productielocatie. Hoe specifieker de informatie op het certificaat, des te hoger de waarde kan zijn.
Hoeveel zijn GvO’s waard?
Orchideeënteler Arjan de Hoog uit Delfgauw heeft 4.500 zonnepanelen en heeft de GvO’s verkocht. „In 2019 bracht een GvO €1 op; in 2022 was dat €4,75.” Op dit moment schommelt de waarde tussen €6 en €8 voor Nederlandse certificaten. Dit is altijd een kwestie van vraag en aanbod. „Het is een markt waar veel gevoelswaarde in zit”, zegt Goeman. „Een GvO voor windenergie uit Nederland is bijvoorbeeld meer waard dan voor waterkracht uit Noorwegen. Noorwegen heeft zo’n overschot aan energie, dat dit geen enkele stimulans biedt om te investeren in verduurzaming. Daarom noemen we die certificaten ’lichtgroen’.” De waarde heeft geen link met de energieprijzen of met CO2-rechten.
Hoe lang is een GvO geldig?
GvO’s en CvO’s blijven een jaar geldig, daarna vervallen ze. Dit is Europees vastgelegd. „Handelaren wachten zo lang mogelijk met afboeken”, zegt relatiebeheerder Postulart. „Vergelijk het met een cadeaubon. Je maakt eerst oude bonnen op. Een certificaat dat nog een jaar geldig is, is dan ook meer waard dan een certificaat dat nog een week geldig is.”
Is er ook een certificaat voor WKK-stroom?
Stroom uit een WKK op aardgas is grijs. Hiervoor zijn Certificaten van Oorsprong (CvO) beschikbaar. Een glastuinbouw-WKK is wel milieuvriendelijker dan een kolencentrale. „Soms willen partijen hier extra voor betalen”, zegt handelaar Goeman. „Dat is het proberen waard.”
In de praktijk valt dit tegen, is de ervaring van alstroemeriateler Rick Tesselaar uit Luttelgeest. „We hebben er weleens naar gekeken, maar er is geen actieve markt voor certificaten van WKK-stroom.”
Bestaan er certificaten voor andere duurzame energie?
Inderdaad, GvO’s bestaan ook voor andere vormen van energie, zoals aardwarmte en WKK op biogas.
Is batterijstroom groen?
Nee, gek genoeg wordt stroom die wordt geleverd via batterijen niet als ’groen’ aangemerkt. Een reden is dat er ook grijze stroom in de batterij kan worden opgeslagen.
Wat kunnen GvO’s betekenen voor de footprint van het bedrijf?
Sommige retailers betalen meer als een product met groene stroom is gemaakt. En in 2024 wordt de Corporate Sustainability Reporting Directive van kracht. Grote bedrijven moeten dan rapporteren wat ze doen aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dit krijgt ook gevolgen voor de rest van de keten. Afnemers zullen vaker van hun toeleveranciers eisen om duurzame energie te gebruiken.
