Transporteurs van bloemen en planten ondervinden de laatste anderhalve week steeds meer problemen aan de Britse grens. VGB krijgt dagelijks meldingen over lange wachttijden, vertragingen en schades.
„Het is een zootje”, is Matthijs de Ruiter stellig, over de grenscontroles van snijbloemen en planten in het VK. „De laatste twee weken gaat het wat beter, maar soepel gaat het nog niet”, aldus de financieel directeur van Heemskerk Flowers in Rijnsburg.
Als voorbeeld geeft De Ruiter een chauffeur die 6,5 uur lang in Sevington in een hokje moest wachten tijdens een inspectie van zijn lading. Hij mocht niet in zijn cabine om een oplader of broodje te pakken. „De manier waarop chauffeurs behandeld worden en de lange wachttijden slaan nergens op.”
Meer meldingen bij VGB
Het voorbeeld van De Ruiter staat niet op zichzelf. Er zijn er meer van. Schrijnend is het voorbeeld dat Nigel Jerney van Fresh Produce Consortium aanroert op social media. The Guardian schreef over de 62-jarige Italiaanse vrachtwagenchauffeur Antonio Soprano die 55 uur moest wachten in Sevington. Op de border control posts was geen eten voor hem. Hij moest maar naar de Mac lopen, meer dan 1600 meter verderop, werd hem verteld.
Bij VGB neemt het aantal meldingen van exporteurs over problemen aan de Britse grens toe. Aanvankelijk leek de invoering door de Britten van Border Target Operating Model (BTOM) mee te vallen. Veel inspecties vonder er niet plaats aan de Britse grens en VGB kreeg weinig klachten uit het veld. De laatste anderhalve week is dat dus anders. Chauffeurs raken gefrustreerd en willen niet meer naar het VK rijden.
Ook TLN merkt dat de situatie verslechtert. De brancheorganisatie voor transport en logistiek haalde het net op bij leden en andere brancheorganisaties en stelde een rapport op. Ook daaruit blijk dat transporteurs veel hinder ondervinden aan de Britse grens.
IKEA-puzzel
TLN somt de problemen op: een tijdrovend inspectieproces, een gebrekkige informatievoorziening hierover, tijdrovend laden en lossen bij de BCP’s, omslachtige facturatie, lange wachttijden voor chauffeurs en gebrekkige wachtvoorzieningen, beperkte openingstijden van BCP’s en schade aan ladingen door controle en aansprakelijkheid.
Als voorbeeld van een schade geeft TLN dat transporteurs zendingen als een soort IKEA-puzzel in hun vrachtauto’s laden. Vervolgens proppen de Britten na inspectie de bloemen en planten terug in de vrachtwagens. Zo ontstaat schade. Vervoerders melden schade van soms €40.000 per zending aan TLN omdat de goederen niet worden geaccepteerd door klanten in het Verenigd Koninkrijk. Transporteurs kunnen de schade vervolgens nergens verhalen.
TLN wijst erop dat niet alleen de versketen de gevolgen ondervindt van de invoering van het BTOM-model. Ook vervoerders die niets te maken hebben met het vervoer van bloemen en planten lijden financiële schade. Zij moeten sinds 30 april bij veel Britse havens een toeslag van gemiddeld €13,50 per binnenkomende container of trailer betalen. Op deze manier hopen havens de investeringen die zij gedaan hebben om BCP’s in te richten, terug te verdienen.
Beperkte openingstijden
TLN verklaart verder dat de beperkte openingstijden van de grenscontroleposten tot problemen leiden. Vervoer vindt 24/7 plaats. Veerboten vertrekken of komen ‘s avonds aan in het Verenigd Koninkrijk en er zijn ook afvaarten in het weekend. De openingstijden van grensdoorlaatposten komen niet overeen met de aankomsttijden van veerboten. Een voorbeeld: de veerboot van DFDS Vlaardingen naar Immingham komt om 06:15 aan in UK. Defra begint om 08:30 uur.
Sommige BCP’s zijn slechts vijf dagen per week, van 7 uur ‘s ochtends tot 7 uur ’s avonds geopend. Elke aankomst buiten deze uren moet wachten tot de volgende dag. Zulke vertragingen zijn precies wat deze verse goederen, vooral bloemen, niet kunnen verdragen. Lees hier het rapport van TLN.
Slechte communicatie
De problemen die TLN signaleert komen overeen met de ervaringen van VGB-leden. Strategisch adviseur Tim Rozendaal deelt de problemen in drie categorieën in: communicatie, vertragingen en gebrekkige faciliteiten.
Er schort veel aan de communicatie. Zo komt het voor dat een chauffeur ervan overtuigd is dat de Britten zijn lading willen inspecteren, maar blijkt dat na lang wachten aan de grens niet het geval. Het omgekeerde komt ook voor. Transporteurs zijn ervan overtuigd dat ze niet gecontroleerd worden en rijden door bij de grens. Later komen ze erachter dat de Britten de lading wel wilden inspecteren.
Deze gevallen doen zich voor als de status van keurplicht wijzigt terwijl de goederen onderweg zijn. Deze wijzigingen gebeuren buiten kantoortijden en zonder melding. Derde partijen die logistiek uitvoeren hebben geen inzage in de importsystemen en zijn daardoor niet op de hoogte van de status of veranderde status.
Op zoek naar andere bloemen
Wachttijden zijn er niet alleen tijdens de inspecties. Ze zijn er ook aan de grensposten. Soms moeten wagens urenlang – soms wel twintig uur – wachten voordat ze geïnspecteerd worden. Voor een inspectie staat maximaal 4 uur, maar vaak loopt dat uit. In geval van een mogelijke vondst lopen de wachttijden op tot meerdere dagen, weet VGB.
De lange wachttijden leiden tot vertragingen. De chauffeur van De Ruiter – een van de acht lijnrijders van Heemskerk Flowers – kwam door de wachttijd van 6,5 uur veel later aan bij zijn klanten. Klanten moesten voor de bloemen die ze bestelden voor een trouwerij of begrafenis op zoek naar andere bloemen. Vertragingen leiden er ook toe dat het schema dat chauffeurs hanteren vanwege de rijtijdenwet in de war raakt, weet De Ruiter.
Heemskerk Flowers, dat naast met eigen lijnrijders met externe transporteurs werkt, gaat met de boot en via de tunnel naar het VK. „Het is overal ellende”, aldus De Ruiter. De boot naar Newcastle is een uitzondering omdat de auto onbemand naar het VK wordt gestuurd. De chauffeur pakt de auto in het VK weer op. Dan heeft hij geen last van de controle.
Ernstige zorgen
Ook VGB noemt de wachtruimtes voor de chauffeurs zeer basic, zonder mogelijkheid om telefoons op te laden of eten en drinken uit de auto te halen. Dit is vooral problematisch bij lange wachttijden.
VGB maakt zich ernstig zorgen over de gevolgen bij het opschalen van de keuringen van bloemen, planten en bomen terwijl deze problemen nu al spelen. „We weten dat niet alle keuringsplichtige zendingen daadwerkelijk gecontroleerd worden. We zijn bezorgd dat er opgeschaald wordt voordat de huidige problemen zijn opgelost”, aldus Rozendaal.
De strategisch adviseur maakt zich ook zorgen over het handhaven van regels wanneer er niet op redelijke wijze aan de eis kan worden voldaan, zoals bij het UK plantpaspoort voor groupage zendingen of niet melden voor inspectie omdat de chauffeur niet op de hoogte was van een statuswijziging.
Ook zijn er zorgen over de capaciteit van de border control posts. Deze problemen worden groter als de Britten vanaf 31 januari 2025 ook groenten en fruit gaan inspecteren. „We vrezen dat er onvoldoende rekening wordt gehouden met de piekperiode van bloemen en planten, vooral omdat er in de periode januari-april 2024 nog geen BCP-inspecties waren en vanaf januari 2025 groenten en fruit ook gekeurd gaan worden.”
Aan de boom schudden
De inspecties en wachttijden aan de grens brengen ook veel extra directe en indirecte kosten mee benadrukt De Ruiter. De kosten voor de documentencontroles zijn nog wel te overzien, maar de inspectiekosten lopen flink op, ervaart hij. Rozendaal: „De wachttijden zijn onvoorspelbaar en niet gemaximeerd.” En dan zijn er nog de kosten die ontstaan bij laden en lossen en bij de keuringen en de problemen die ontstaan over aansprakelijkheid. Hier lees je meer over de heffingen aan de Britse grens.
„We hebben redenen genoeg om bij de Britten aan de boom te schudden”, zegt Rozendaal strijdbaar. Ook TLN zet de lobby voort. Samen met VGB. Ze hoopt met de Britse overheid en andere betrokken partijen te kunnen werken aan oplossingen. „De belangen die op het spel staan, zijn groot. Het VK is een belangrijke afnemer van sierteelt- en andere versproducten. Tot slot hebben ook de Britse afnemers en consumenten er baat bij dat de invoer van versproducten zo soepel mogelijk verloopt, omdat zij anders een veel hogere prijs voor deze producten moeten betalen.”
Het lastige voor de lobby is dat er donderdag 4 juli parlementsverkiezingen zijn in het VK. Politici staan in de campagne modus. Ze voeren geen veranderingen door in de wetten als BTOM.
€993 miljoen
In 2023 bedroeg de Nederlandse afzet van groenten en fruit (incl. re-export) naar het Verenigd Koninkrijk ruim 700 miljoen kilo voor een bedrag van €1,2 miljard. Dit blijkt uit data van GroentenFruit Huis. Het Verenigd Koninkrijk is de tweede markt voor snijbloemen en potplanten die vanuit Nederland naar het buitenland verhandeld worden. Het VK is goed voor €993 miljoen (-7,1% ten opzichte van 2022). Het aandeel van het VK in de totale exportwaarde is 14,6%.
Opvallend is dat de Nederlandse exportwaarde van bloemen en planten naar het VK in het eerste kwartaal groeide met bijna 12%. De verwachte -enorme- omzetstijging voor planten naar het Verenigd Koninkrijk over de maand april bleef uit. Er was geen sprake van een hamster-effect; ook al kondigden de Britse autoriteiten aan om vanaf 30 april alle planten en vijf bloemensoorten bij aankomst in de havens fytosanitair te inspecteren, aldus VGB.
