In een van de podcasts van ‘Eten is Weten’ discussiëren Zembla-redacteur Ton van der Ham en Hidde Boersma over de journalistieke aanpak van onderwerpen als CRISPR-Cas, glyfosaat en het gewasbeschermingsmiddelenbeleid. Een fragment van de opname van de podcast was ook te zien in de laatste uitzending van Zembla over glyfosaat.
In de podcast, die bestaat uit twee delen, gaan Ton van der Ham en Hidde Boersma onder leiding van Joris Lohman van het initiatief Stop the Food Fight in discussie. De podcast wordt gesponsord door Stop the Food Fight, een platform dat als doel heeft de tweestrijd die in het voedsellandschap gaande is, naar een gesprek te leiden, aldus Lohman.
Pleitbezorger intensivering landbouw
Boersma, die ook sprak op de laatste Leliedag, hangt het ‘ecomodernisme’ aan en verkondigt daarmee een heel andere mening dan het geijkte duurzaamheidsverhaal in Nederland. Hij is groot pleitbezorger van intensivering van de landbouw omdat dit het meest duurzaam zou zijn. Hij verdedigt op social media soms ook het onkruidverdelgingsmiddel glyfosaat. Boersma zou volgens de Zembla-redacteur ‘in de zak zitten van de pesticide-industrie’.
Ergernissen
De twee zijn door Lohman bij elkaar aan tafel gezet. In de eerste podcast geeft Van der Ham aan dat zijn Zembla-programma’s in sommige andere podcasts van ‘Eten is Weten’ niet positief worden weggezet. Volgens Van der Ham kwamen er dan feiten en frames voorbij die te kort door de bocht gaan en hij ergert zich daar aan. Boersma ergert zich vervolgens weer aan Zembla en noemt het ‘de spreekbuis van Greenpeace’, dat is hetgeen hij om zich heen vaker hoort. Hij vindt Zembla vooringenomen. „Er wordt een ideologie nagejaagd en met die instelling wordt er een uitzending gemaakt waardoor de uitkomst eigenlijk al vaststaat.” Van der Ham vindt dat een behoorlijke beschuldiging en vraagt in de eerste podcast feiten die dat onderschrijven.
Aanpak onderzoeksvraag
Boersma geeft in de eerste podcast aan dat zijn grootste kritiekpunt de onderwerpkeuze is. Zo vindt hij dat bij bijvoorbeeld het onderwerp CRISPR-Cas of glyfosaat de voordelen veel minder de aandacht krijgen dan de nadelen. Boersma: „Ik zeg dat ik een activist ben en Zembla zegt dat ze onafhankelijk is. Dat is hetgeen wat me zo stoort.” Van der Ham antwoordt daar op dat hij probeert zuivere journalistiek te bedrijven, want het is met belastinggeld. De journalist geeft ook aan dat elke keuze voor een onderwerp ergens subjectief is. „We proberen ons te focussen op de feiten en zijn niet vooringenomen. Mijn belangrijkste onderzoeksvraag is: worden de risico’s van bestrijdingsmiddelen goed onderzocht? Beschermt de overheid ons burgers voldoende tegen die risico’s?”
Glyfosaat
In het tweede deel vertelt Van der Ham onder meer dat hij zich stoort aan het ‘frame dat glyfosaat voor mensen niet gevaarlijk is’. Microbioloog Boersma vertrouwt op de onderzoeksinstituten. Hij stelt dat de stof ongevaarlijk is en dat de link met Parkinson ’onwaarschijnlijk’ is. Van der Ham ziet tekortkomingen in het toelatingsdossier. „We weten gewoon niet of er een link met Parkinson is, want dat is niet onderzocht.” Wel staat er in dat het microbioom (de huishouding in de darmen, van schimmels, bacteriën en virussen) verandert. Van der Ham: „Dan wil ik weten wat de risico’s zijn.” Boersma: „Het microbioom verandert door van alles. Als je reist, als je iets eet bijvoorbeeld. Dat heeft in de regel geen gevolgen.” Volgens Van der Ham gebruikt Boersma dan weer ’dezelfde frames als de chemische inductrie’ in het voordeel van het middel. De journalist geeft dan wel weer toe dat het ’niet meest schadelijke middel is’.
Toelating
De mensen die zich bezighouden met toelatingsprocedures zijn niet wetenschappelijk bezig, stelt Van der Ham. Daarop reageert Lohman dat een journalist van een programma niet per definitie een onafhankelijke journalist is. Zo bakkeleien de drie door met elkaar over wie op welke manier wegzet als afhankelijk van industrie of lobbyclub. Neuroloog Bas Bloem komt ter sprake, die in de media de relatie legt tussen Parkinson en glyfosaat. „Dit is een hypothese en dat geeft Bloem ook toe”, weet Boersma uit gesprekken met Bloem. Van der Ham heeft Bloem ook gesproken voor Zembla. De journalist geeft aan dat Bloem vindt dat de relatie tenminste onderzocht moet worden. Lohman: „Dit is de kern. Ik wil als burger weten of glyfosaat veilig is. Ik moet ergens op kunnen vertrouwen. Ctgb’s uit verschillende landen geven aan dat het veilig is, maar in 2015 zei de WHO dat het waarschijnlijk wel schadelijk is. Later dat jaar zei de EFSA dat het onschadelijk is.” Een eenduidig wetenschappelijk antwoord is een illusie, reageert Van der Ham. Ondertussen spit hij in de tactieken van de industrie om ’het kankerverhaal te bestrijden’.
Podcasts luisteren
De podcast in is twee delen opgesplitst: deel 1 ‘Hidde is geen twijfelbrigadier’ en duurt 56 minuten. Podcast 2 ‘Een pesticide is geen gewasbeschermingsmiddel’ duurt bijna anderhalf uur. Beide podcasts zijn hier te beluisteren.