Lelies die de consument koopt om in de tuin te planten, worden niet altijd even kundig bewaard tot het plantmoment. Ook is de lelie best kwetsbaar in de periode tussen export en verkoop in de winkel. Dat moest anders, vonden ze bij Kapiteyn BV. Met verpakkingsfabrikant Perfo Tec bedachten ze een nieuw folie. En passant moest de verpakkingslijn wel op de schop, maar die moeite levert wel iets op. “Als de klant de lelie koopt en voor het planten eerst een tijd in zijn kofferbak bewaart, komt de bol toch op.”
Beschimmelde of juist verdroogde of uitgelopen leliebollen in het schap van de supermarkten en tuincentra of bij de klant in de schuur of kofferbak zijn een doorn in het oog van exporteurs. De bol komt niet in bloei bij de klant en dat leidt tot klachten en erger: tot het uitblijven van herhaalaankopen. Dat de kwaliteit van de bollen te wensen overlaat, is niet altijd te wijten aan de retail. De bewaring bij de klant is op zijn zachtst gezegd meestal niet ideaal. Managing Director Bas van der Velden van Kapiteyn BV in Breezand ging met Paul van de Loo van Perfo Tec om de tafel zitten, om met de ervaringen van de verpakker uit de groente- en fruitsector een zakje te ontwikkelen dat de houdbaarheid van de bol in het schap verbetert.
Naast elkaar op een vlucht
De aanzet tot de zoektocht werd vier jaar geleden gegeven, toen Jan Kapiteijn naast initiatiefnemer Bas Groeneweg van Perfo Tec terecht kwam op een vlucht van de Verenigde Staten naar Nederland. Van der Velden: “Ze bespraken met elkaar hoe spruitende, beschimmelde of uitgedroogde bollen in het schap te voorkomen zijn. Dat vroeg om onderzoek.”
Kapiteyn deed een beroep op een Noord-Hollandse, provinciale subsidie en het project werd gestart. Dit jaar wordt het succesvol afgerond. In de toekenning van de subsidie lag wel besloten dat de uitkomsten van het onderzoek werden gedeeld met de sector. “Dat doen we graag”, stelt Van der Velden. “Als de producten in het schap in het algemeen beter van kwaliteit blijven, is dat goed voor de afzet van de sector.”
De oplossing maakt het mogelijk de lelies langer te verwerken, te transporteren en ook langer te verkopen aan de klant. “Als de kwaliteit dan goed blijft, is de kans op een herhaalaankoop groter en dat is wat je wil als sector.”
Gaatjes sturen
“De techniek bestond eigenlijk al”, weet Van de Loo. “De oplossing is voorgeperforeerd folie, waarin het aantal gaatjes te sturen is. Het aantal gaatjes dat nodig is, is afhankelijk van het product dat je verpakt”, zegt hij op basis van zijn ervaring in de voedingsmiddelen en bloemen. Hij stond namelijk ook aan de basis van bloemen als brievenbuspakket en ook daar moest een goede, ademende verpakking voor komen.
Voor de lelie moest dat folie opnieuw onder de loep. Van de Loo: “Ieder soort bol ademt anders en we hebben vier jaar onderzoek gedaan naar de ademhaling van de bol. Nu we dat in beeld hebben, kunnen we ook naar andere producten kijken. In groenten en fruit zijn we zo ver dat we het product kunnen wegen en op basis van het gewicht kunnen we vaststellen hoeveel zuurstof nodig is in de verpakking en dat is weer om te zetten naar het aantal laser-microperforaties in de verpakking. Voor de bollen moesten we ook de spruitvorming tegengaan. Dat doe je door het percentage zuurstof te verlagen, zonder het CO2 (koolzuur, red.) te hoog op te laten lopen in de verpakking. De bol moet ademen, maar langzamer. Dit verlengt het leven, en dus de houdbaarheid van de leliebol. Er komt CO2 en waterdamp in het zakje en dat zijn ideale condities voor schimmel. Er is dus een waterdampdoorlaatbaar folie nodig om de bol in te verpakken.”
Uitdrogen
Drie jaar geleden gingen de eerste proefzendingen in het nieuwe folie naar retailpartijen in Canada en Frankrijk. Het ging niet in een keer goed. Van der Velden: “De bollen droogden uit en ze werden zacht, kregen we te horen van de afnemers. De waterdampdoorlaatbaarheid van het folie bleek te hoog.”
In samenwerking met klanten van Kapiteyn werd het folie volgens de directeur twee jaar lang ‘gefinetuned’. “Eind april zijn de bollen nu nog goed. In extreme gevallen waarin de bollen pas in juni zijn geplant, zijn toch nog goede resultaten behaald. Zelfs als de bewaarcondities ronduit slecht waren, bij wijze van spreken die van de achterbak van de auto. De bollen zijn net zo behandeld als de gemiddelde consument doet. Uiteraard adviseren we klanten via informatie op de verpakking niet zo lang te wachten met planten.”
Composteerbaar en geen zaagsel
Omdat ook naar de duurzaamheid is gekeken, zochten Van der Velde en Van de Loo naar een composteerbare variant van het folie. Van de Loo: “Dat is gelukt en dat zien we als een extra plus. Een bijvangst van het onderzoek dat we samen deden.” Ook hebben de lelies geen peat of zaagsel in het zakje meer nodig. Peat neemt vocht op en voorkomt schimmel, maar daar zorgt het folie nu dus voor.
Voor lelies is het product nu klaar. Er wordt alweer naar andere producten gekeken, zoals vaste planten. Dat vraagt volgens Van de Loo weer andere oplossingen. “Een vaste plant van pak ‘m beet achttien gram wordt gedurende de tijd in de verpakking steeds lichter en we zagen schimmelvorming. De oplossing was het terugbrengen van de zuurstof in de verpakking, dus voegen we nu bij het verpakken stikstof toe. De mircoperforaties zijn ook aangepast. Om vochtverlies tegen te gaan is een folie met een hoge barrière voor waterdamp nodig. Het lukte bij de moeilijkste producten en nu wordt het volledige assortiment planten getest.
werden ook beschimmelde en verdroogde
bollen gevonden.
Inpaklijn
Kapiteyn is nog niet klaar met het onderzoek. Nu bekend is dat het folie werkt, wordt uitgezocht op welke schaal het materiaal bruikbaar is en wat het effect is op de kostprijs. “Mogelijk is het daardoor niet voor iedereen een oplossing, want het moet wel passen binnen het bedrijf.” Het folie kost namelijk drie keer zo veel als standaardfolie. Ook is een speciale lasermachine nodig in de inpaklijn, die pakweg vijf- a zesduizend euro aan afschrijving per jaar kost. De grootste kostenpost is volgens Van der Velden het materiaal.
Om de transportkosten binnen de perken te houden, wordt zoveel mogelijk lucht uit de zakjes gelaten zodat dezelfde hoeveelheid in een doos past als bij een traditionele verpakking. “Er zijn nieuwe machines nodig om het folie te verwerken tot een verpakking. Het zakje is een soort ballon, dus je kunt er niet zomaar een capper op nieten. De oplossing is een dubbele afsluiting, zodat de nietjes tussen de beide seals passen.” Om die lijn verder te ontwikkelen, kijkt Van der Velden naar nieuwe subsidiemogelijkheden. Kwekers en exporteurs kunnen de lijnen straks werkend zien bij Kapiteyn BV in Breezand, is de bedoeling.
Innovatieproject met subsidies
Exporteur Kapiteyn en Perfo Tec maakten gebruik van een gecombineerde subsidieregeling. Het is een zogeheten VIB-project, een innovatieproject van samenwerkende midden- en kleinbedrijven. Het project werd ondersteund vanuit het Efro (Europees fonds voor regionale ontwikkeling), Kansen voor West 2 en de provincie Noord-Holland. Doel is om innovaties vanuit het MKB versneld op de markt te brengen.
Het nieuwe folie, waarin het aantal gaatjes is aangepast zodat de bol langzamer gaat ademen. Dat komt de houdbaarheid ten goede.
